Verkennen
Inleiding

Het gezamenlijk verkennen van de opgaven rondom het OV-knooppunt is meestal het startpunt van het ontwikkelingsproces. Wat zijn de urgente opgaven? En hoe optimaliseren we het knooppunt en versterken we de gewenste identiteit, nu en in de toekomst? De verschillende instrumenten hangen nauw met elkaar samen. Het ene instrument volgt vaak op het andere. Wanneer pas je welk instrument toe?
Opgaven identificeren
Het advies is om te starten met het Vlindermodel, omdat hiermee de opgaven kwantitatief worden onderbouwd met behulp van de kaartviewer OV-knooppunten en dashboards van NS en ProRail. Deze onderbouwing helpt om vervolgens in het Handelingsperspectief een score aan deze opgaven te kunnen geven. Met behulp van dit instrument ga je vervolgens met elkaar in gesprek en kijk je op een meer kwalitatieve manier naar de opgaven. Als bijvoorbeeld de bezettingsgraad fietsparkeren hoger is dan 80%, dan waardeer je dit lager in het Handelingsperspectief dan wanneer je deze kennis niet zou hebben. Daarnaast zijn er kwalitatieve indicatoren gericht op belevingswaarde. Instrumenten zoals de stationsschouw en het belevingsonderzoek kunnen hiervoor als input dienen.
Wisselwerking schaalniveaus
Uit het Vlindermodel en Handelingsperspectief komen de opgaven op knooppuntniveau naar voren. Met behulp van het schalenschema bekijk je deze in samenhang. Dit leidt tot opgaven op hogere schaalniveaus met de andere knooppunten in corridorverband. Deze corridor-opgaven hebben invloed op het knooppunt-ambitieniveau en zijn daarom van belang om mee te nemen. Amsterdam Zuid is bijvoorbeeld onderdeel van de internationale entree van Nederland. Dit betekent dat de inrichting van de openbare ruimte van een meer hoogwaardige kwaliteit moet zijn dan bij andere knooppunten.
Vlindermodel

Om de opgaven op hoofdlijnen in kaart te brengen en de identiteit van het knooppunt te bepalen, is het inzetten van het interactieve Vlindermodel een goede (eerste) stap. Dit is een hulpmiddel om systematisch aan de hand van ruimtelijke en mobiliteitsaspecten het knooppunt te analyseren. Het Vlindermodel geeft per stationsgebied op basis van data de opgaven weer die aangepakt moeten worden om een knooppunt optimaal te laten functioneren.
Dashboard OV-knooppunten

Dit dashboard geeft duiding aan de OV-knooppunten, corridors en gemeenten in Noord-Holland aan de hand van diverse kengetallen in combinatie met verschillende invloedsgebieden.
Schalenschema

Opgaven kun je overzichtelijk weergeven in een schalenschema. Het schema geeft inzicht op welke verschillende schaalniveaus (Europees, Rijks-, provinciaal, regionaal, lokaal) de relevante opgaven spelen en welke besluitvormingsprocessen voor een corridor of knooppunt nodig zijn. Zo wordt inzichtelijk op welke schaalniveaus koppeling van beleid kansrijk of nodig is.
Handelingsperspectief (Rijk)

Het handelingsperspectief van de Rijksoverheid lijkt op het Vlindermodel en is bedoeld als instrument om gezamenlijk de huidige en toekomstige situatie van de OV-knoop in kaart te brengen. Daarvoor is het van belang dat alle betrokken partijen aan één tafel zitten, zodat de relevante gegevens met elkaar gedeeld kunnen worden en er een gedeeld beeld ontstaat.
Belevingsonderzoek

Op de 60 treinstations in Noord-Holland is in 2018 onderzoek gedaan naar hoe reizigers stationsomgevingen beleven en beoordelen. Ook zijn suggesties gedaan voor verbetering. De resultaten geven inzicht in de kansen en knelpunten met betrekking tot de leefomgevingskwaliteit. Ze zijn beschikbaar via het dashboard. Bekijk ook de toelichting onderzoek & methodiek en de verdiepende analyses.
OV-knooppuntenviewer

Met data kun je opgaven en knelpunten in kaart brengen, óf gebruiken om ambities en strategie te onderbouwen. De OV-knooppuntenviewer is een digitale kaart, die interactief informatie over alle OV-knooppunten inzichtelijk maakt. Zoals het aantal inwoners, werknemers, geplande woningbouwplannen, aantal in- en uitstappers, P+R-capaciteit en aanwezige voorzieningen in het stationsgebied.
Brede schouw

Om tot concrete acties te komen voor het OV-knooppunt kun je de Brede Schouw inzetten. Dit is een rondwandeling in een stationsgebied aan de hand van een (digitale) vragenlijst. Met een brede groep uit de omgeving worden tijdens de schouw knelpunten in kaart gebracht, urgente opgaven benoemd en soms al concrete afspraken gemaakt over verbeteringen in het stationsgebied. In deze video (2017) is door een VR-bril te zien welke kansen er zijn voor station Uitgeest. Dit instrument is goed te combineren met de Knooppuntdag en Ontwerpatelier (zie pagina ‘verbinden‘).